Бен Андервуд 1992 йил 26 январда Калифорнияда туғилган. Нуқсонсиз туғилган соғлом бола аҳён-аҳёнда шифокор кўригидан ўтиб туришини ҳисобга олмаганда, ҳеч қачон шифохонага тушадиган даражада оғримаган.

Икки ёшларида Беннинг кўз пардаси ялтирай бошлайди. Уч кундан сўнг эса гўдакнинг онаси Акванетта фарзандининг ўнг кўзидаги қорачиқ оқариб қолганини кўриб, уни зудлик билан кўз шифокори ҳузурига олиб боради. Беннинг кўзларини кўрган офтальмолог: “ғорачиқнинг оқаришига ўттиз хил сабаб бўлиши мумкин, лекин биз биринчи навбатда саратон бор-йўқлигини аниқлашга ҳаракат қиламиз”, дейди. Беннинг онаси учун бу умрида эшитган энг қайғули хабар эди...
Синов натижаларига кўра Беннинг иккала кўзида ҳам тўр парда саратони борлиги аниқланади. Акванетта хонимнинг отаси ҳам 1977 йилда худди шу касалликдан вафот этган, шундан бери у “саратон” деган сўзни эшитиши билан қўрқувга тушарди. Шифокорлар бир йил давомида Бенни даволашга уринишади, аммо бу самара бермайди. Шунда Акванеттанинг олдида икки йўл қолади: Беннинг кўзларини олиб ташлаш ёки муолажани давом эттириши. Иккинчи йўл анча хавфли бўлиб, агар шифокорлар уни бутунлай даволай олмаса, саратон мияга ўтиб кетиши ва муқаррар ўлимга олиб келиши мумкин эди. Аёл қанчалик оғир бўлмасин биринчи йўлни танлайди...
Кунлардан бир куни Акванетта хоним автомобил ҳайдар, Бен эса орқа ўриндиқда ўтирар эди. Шунда Бен тўсатдан “Ойи, чап томондаги катта бинони кўрдизми?”, деб сўрайди. Ойиси ҳайрон бўлиб: “ҳа, мен бинони кўряпман. Лекин сен ҳам уни кўряпсанми?” деб жавоб беради. Ҳшанда Акванетта хоним илк бор Беннинг кўрмасдан ўз турган жойини аниқлай олиш қобилитига эга эканлигини пайқайди.
Бен тилини танглайига текизиб такиллаган овоз чиқаради ва шу тариқа ўзига қайтиб келган акс-садо орқали қаерда турганини аниқлай олади. У бу ишни шунчалик ўзлаштириб оладики, ҳатто кўчада ҳам бировнинг ҳамроҳлигисиз бемалол юра бошлайди. У велосипед минар, роликли конькида учар, ҳатто дўстлари билан баскетбол ўйнар эди.
-Мен унинг кўчага бир ўзи чиқаётган кунлари хавотир олиб ёнида турар эдим,-хотирлайди Акванет хоним.-Уйимиз ёнидан автомобил қатнайдиган кўча бор. Кўчага автомобил кириши билан Бен биринчи бўлиб ўзини четга олишини кузатдим. ҳали бошқа болалар автомобилни кўрмай туриб, Бен ўзини хавфсиз жойга оларди. Чунки у бошқаларга нисбатан эҳтиёткор бўлишга мажбур эди. Шундан сўнг мен уни бемалол кўчага чиқара бошладим.
Онасининг таклифига кўра Бенни кўргани Рубен исмли шифокор ташриф буюради. Шифокор уйга кириб келганида Бен компьютер ўйинини ўйнаб ўтирар эди. Рубенни бу ҳол ҳайратлантиради. У кўзларига ишонмай, болани диққат билан кузата бошлайди. Беннинг ростдан ҳам компьютер ўйнаётганлигига амин бўлган шифокор уни ташқарига олиб чиқади.
-Бу томонда ўт ўчириш мосламаси бор дейди,-Бен чап томонни кўрсатиб.-Ҳнг томонимизда эса автомобил...
Бен бир-икки марта такиллаган овоз чиқариб:
-Йўқ, бу автомобил эмас, ахлат қутиси экан,-дейди.
Рубен бу ҳолдан буткул лол қолади. Шундан сўнг Бен бирданига машҳур бўлиб кетади. “People” журнали уни Флоридадаги ҳавзада дельфинлар билан сузиш имкониятини яратиб беради. Нега делфинлар дейсизми? Чунки дельфинлар ҳам худди шундай эхолокация ёрдамида атроф-муҳит ҳақида маълумотга эга бўлади.
Фанда инсон эхолокацияси 1950 йилдан сўнг ўрганила бошланган. Олимлар учун Беннинг қобилияти ажойиб туҳфа эди. Агар улар бу ноёб қобилиятнинг қандай пайдо бўлгани аниқлай оласлар ҳамда уни ўзлаштиришнинг иложини топсалар, минглаб кўзи ожиз инсонлар учун ўзларини тўлақонли инсон сифатида ҳис этиш имконияти яратиларди. Бен эхолокация ёрдамида йўлдаги кичик тўсиқларни ҳам аниқлай оладиган ягона инсон эди. Шунинг учун ҳам олимлар уни тажриба ўтказишга таклиф қилишганда, Бен таклифни бажонидил қабул қилади. У бир неча бор кўзи ожизларни муолажа қилиш билан шуғулланувчи шифокорлар тўпланган конференцияларда иштирок этиб, уларни қизиқтирган саволларга жавоб беради. Изланишлар олиб бораётан олимлар учун қимматли маълумотлар берган қаҳрамонимиз, шу йил январ ойида ёшлигида оғриган саратон касали туфайли, оламдан кўз юмди. Лекин энди олимлар шунга амин бўлдиларки, эхолокация ноёб қобилият эмас, балки ўрганса, ўзлаштирса бўладиган, ҳар қандай инсон қўлидан кела оладиган ҳодиса экан. Бунга фақат қатъий ишониш ва астойдил интилиш керак.
Суннат Тилло.