 «Ҳандалак» ижодий гуруҳи аъзолари Ортиқ Султонов ва Зокиржон Очилдиевлар билан суҳбатлашдик.
Ҳа, яшириб нима қилдик, суҳбатимизга туртки бўлган яна бир сабаб «Ҳандалак»чиларнинг октябр ойи якунида тақдим этиши режалаштирилган концерт дастури эди. Дарвоқе, интервью давомида «Зокир Очилдиев ва Ортиқ Султоновлар дуэти тарқалиб, бундан буёғига икки қизиқчи алоҳида-алоҳида ижод қилармиш» деган миш-мишларга ҳам ойдинлик киритдик.
- Суҳбатимизни режалаштирилган концерт дастурларингиз борасидаги янгиликлар билан бошласак…
Зокир Очилдиев: - Концертимиз октябрнинг 30-31 кунларида «Истиқлол» санъат саройида бўлиб ўтади. Шу пайтгача 8та концерт тақдим этган бўлсак, бу галгисининг аввалгиларидан фарқи самарқандлик дўстимиз Фурқат Мирзаев концертимиз меҳмони бўлиши кутиляпти. Мухлисларимизга бир олам совғаларни ҳозирлаб қўйганмиз: янгича йўналишлардаги ижод намуналаримиздан баҳраманд бўлишади. Аввалги концертларимизда интермедия, латифалар, шеърий ҳазилларни ижро этган бўлсак, бу сафар мусиқали ва мусиқасиз қўшиқларни янгилик сифатида тақдим этмоқчимиз. Қолаверса, устозимиз Ҳожибой Тожибоев вафот этганларидан кейин биринчи тақдим этаётган концертимиз бўлганлиги учун дастуримизнинг бир қисми мана шу буюк кулги устасига бағишланади.
Ортиқ Султонов: - Агар билсангиз, ҳамиша ҳеч ким қилмаган ва ўйламаган, кўрганда эса ҳайратга тушадиган ишларни амалга оширишга ҳаракат қиламан. Концерт дастуримизда устозимиз Ҳожибой Тожибоевни хотирлашни режалаштирганимиздан сўнг, «инсонларни ҳайратга соладиган нимадир ўйлаб топиш керак» деган тўхтамга келдик. Ва мен… «келинглар, концертда Ҳожибой аканинг ниқобларида чиқиб, уларга хос хатти-ҳаракатларни қиламиз» деб таклиф киритдим. «Балки бу уринишимиз туфайли Ҳожибой аканинг биз билан бирга эканлигини томошабин янада кўпроқ ҳис қилар» деб ҳозирда мана шу режа устида ишлаяпмиз. Шу кунларда ниқобларга буюртма берганмиз. Ниқоблар тайёр бўлгач, репетиция жараёнида режамизнинг иш бериш-бермаслиги аён бўлади. Ҳаммаси кўнгилдагидек бўлса, бу номеримиз дастурдан албатта ўрин олади. Бундан ташқари, таниқли шоирларга мурожаат қилдик: Ҳожибой акага бағишлаб шеърлар ёздирдик. Боя Зокир устозимиз Ҳожибой Тожибоев деб гапириб ўтди, аслида мен Ҳожибой аканинг шогирдиман. Зокир наманганлик сўз устаси Рустам Ҳамроқуловнинг шогирди бўлади (ҳамроҳига қараб «бундан буёғига адашманг» деди, Д.Р) Мендан кўпинча «Ҳожибой аканинг шогирди бўлсангиз ҳам нега у киши айтаётган латифалардан айтмайсиз, уларга ўхшашга интилмайсиз?» деб сўрашади. Тўғри, мен ҳеч қачон уларнинг латифаларини айтмаганман, лекин муҳими фикрларимизда ҳамоҳанглик бор. Устознинг машҳур бир гапи бор: «ўзбекнинг гапи қизиқ» деган. Мен шуни сал ўзгартириб «ўзбекнинг мақоллари қизиқ» деб номерлар тайёрлаганман. Насиб қилса, шу концертимизда Ҳожибой аканинг усулларидан фойдаланган ҳолда латифалар айтаман.
- Зокир ака, ростдан ҳам сизнинг устозингиз Рустам Ҳамроқуловми?
- Ҳа, шундай. Эсимда, 5-6 ёшда эдим чамамда, қишлоғимизга Рустам Ҳамроқуловнинг магнит тасмалари олиб келиб сотилди. Биттасини харид қилиб, эшитиб уларнинг шайдоси бўлиб қолганман. Уйимизга меҳмон келса, магнит тасмада эшитиб ёдлаб олган ҳазил аскияларимни айтиб берардим. Лекин келажакда қизиқчи бўламан деган фикр менда умуман бўлмаган. Бора-бора тоғаларим мени қўшниларнинг тўйларига ўзлари билан олиб бориб, аския айттирадиган бўлишди. Мактабни битирар арафамда ошна-оғайниларимиз йиғилиб «шу бола Театр (ҳозирги санъат институти, Д.Р) олийгоҳига ҳужжат топшириши керак, деган фикрни ўртага ташлашди. Дадамлар эса қаршилик қилмадилар-у, лекин «аввал аскияларини эшитиб кўрай, кейин рухсат бериш ҳақида ўйлаб кўраман» дедилар. «Лекин имтиҳонни тўйда оламан» деб қўшиб қўйганлар. Хуллас, шаҳодатномани қўлга олишим билан театр институтига ҳужжат топширганман…
- Суҳбатимиз аввалида «ниқобларга буюртма бердик» дедиларингиз. Қайси бирларингиз Ҳожибой Тожибоев бўлиб саҳнага чиқишни режалаштиряпсизлар?
Зокир Очилдиев: - Ҳозирча бу менинг зиммамга юклатилган. Очиғини айтсам, Ортиқнинг мана шу таклифи яхши, антиқа ғоя бўлса-да, ҳозир ўртада катта баҳс кетяпти. Чунки бу нарсани мен нимагадир ҳазм қилолмай турибман. Агар ўхшаса, йўлини топсак, балки концертда қўйилар. Ўхшамаса, кейинги концертларимизга қолдирамиз.
- Мабодо, бошқа қизиқчиларнинг концертига 4000 нафар, сизларникига эса 400 нафар томошабин келса, бу ҳолатни қандай қабул қиласизлар?
Зокир Очилдиев: - Аввало бундай бўлмасин (жим бўлиб қолади). Бундай шароитга тушмаганимиз учун «қандай жавоб қайтарсам экан» деб ўйлаяпман. Агар шундай бўлган тақдирда одам айбни фақат ўзидан излаши керак. Яхшироқ ижод қилиб, замон талаби бўлган рекламани кучайтириб, яна мухлисларни қайтаришга ҳаракат қилишдан бошқа чора йўқ.
Ортиқ Султонов: - Мен саволингизга жавоб бермоқчимасман, Зокирнинг фикрини тўлдирмоқчиман, холос. Бир-биридан ўзиб кетиш, яъни рақобат деган нарса ишлаб чиқариш билан банд бўлган завод ва фабрикаларга хос деб биламан. Чунки иккита бир хил турдаги маҳсулотни тайёрлайдиган заводлардан бири сифатли маҳсулот чиқариб, иккинчисининг бозорини касод қилиши мумкин. Рақобат дегани мана шу. Санъат эса бундай нарсалардан ҳоли. Масалан, Обид ака ҳозирда Москвага бориб «Кривое зеркало»да чиқишлар қиляптилар. Бу уларнинг яхши ижод қилаётганларидан далолат. Бизлар ҳам қараб ўтирганимиз йўқ. Ҳаммамизнинг ўзимизга яраша мухлисларимиз бор. Мисол учун, чекка бир қишлоқдаги оддий деҳқон Шерали Жўраевни эмас, қишлоқдан чиққан оддий бир қўшиқчини эшитади. Ва ҳаммадан мана шу зўр дейди. Бу билан нима демоқчиман, «ўтиб кетди ёки қолиб кетди» деган фикрлар санъаткорга унчалик даҳлдор эмас.
- Иккалангиз ҳам телевидениеда фаолият юритасизлар. Тайёрлаган ҳар бир кўрсатувларингиз учун гонорар олишларингиз табиий. Айтинг-чи, фақат кўрсатувлардан оладиган гонорарларингиз билан қозон қайната оласизларми?
Зокир Очилдиев: - Саволингизни тушундим. Нега қайнатолмас эканман? Қўшимча хизматлар бўлмаган тақдирда ҳам кунимни кўрган бўлардим. Муҳими мўлжални тўғри олиш. Айтишади-ку, «кўп пул топган одам эмас, пулни тўғри сарфлаган одам бой» деб.
Ортиқ Султонов: - Телевидениеда ишламасам, тўйларга чақирмай қўйишса ҳам кунимни кўра оламан. Мисол учун, ҳовлимда иссиқхона бор. У ерда 50-60 тупча лимон кўчатларини етиштирганман. Лимонлардан тушадиган фойда ҳам етади менга.
- Кулдириш жонларингизга теккан пайтлар бўлганми?
Зокир Очилдиев: Кулдириш ҳеч қачон жонга тегмайди, аксинча, кулдиролмай қолиш жонга тегиши мумкин. Одамларни кулдира олсам, бу нарса менга роҳат бағишлайди.
Ортиқ Султонов: – Китоб ўқимаган қизиқчилар, яъни «қандай қилсам, нима десам одамлар менинг айтганларимга куладилар» дейдиганлар бор-ку, кулдириш ўшандайларнинг жонига тегиши мумкин. Мисол учун, ўйлаб қўйган, тайёр 100дан зиёд номерларим бор. Амалга ошираман десам, лойиҳалар кўп. Ижод қилиш, янгиликлар яратиш мен учун муаммо эмас.
- Ҳазилларингиз кимнингдир дилини оғритиб қўйган вақтлар бўлганми?
Ортиқ Султонов: – Ҳазил қилиш борасида мен жуда ҳушёрман. Баъзи қизиқчилар бор-бировларнинг устидан кулиб, ҳазил қилишади. Мен бунақа ишларга умуман аралашмайман, ҳаётда ҳам жуда кам ҳазил қиламан.
Зокир Очилдиев: - Ҳазилларимиз кимнингдир дилини оғритиб қўймаслигига ҳаракат қиламиз, албатта. Лекин менда бир воқеа бўлган, ҳали ёдимдан чиқмайди. Бир куни телевидение орқали чиқиш қилдик. Дастурда тўрт-бешта санъаткорлар билан бир қаторда таниқли бир шоира опамизнинг овозларига тақлид қилганман. Ҳозир эсимга тушиб кетди, раҳматли Ҳожибой ака ҳам бу дастурни томоша қилган эканлар, эртаси куни сим қоқиб «айниқса шоира опанинг овозига тақлид қилганингиз жуда яхши чиқди, менга ёқди» деган эдилар. Хуллас, дастурни шоира опахонимизнинг қудалари ҳам кўрган эканлар, дарҳол опага «Сизни шу бола зўр аҳмоқ қилди» деб айтибди. «Сизга ҳазил қилди ё тақлид қилди» деб айтиш мумкин-ку? Опа ҳам дарров тўполон қилиб мени излашга тушибдилар. «Фалон куни худди шу дастурни қайтадан намойиш этишади. Марҳамат, кўринг, эътирозингиз бўлса, айтасиз» дедим. Йўқ, шу-шу у киши мени қайтиб безовта қилмаганлар. Чунки аслида ҳам мен шоира опамизнинг устидан кулган ёки у кишини камситган эмасман.
- Қизиқчилар ҳақида кўпчилик «улар ҳаётда ҳам шундай ҳамма вақт ҳаммани кулдириб юрса керак» деб ўйлашади…
Зокир Очилдиев: - Ҳаётда жиддий инсонман. Атрофдагилардан энг кўп эшитадиган гапим ҳам «бунча жиддий экансиз» деган гап. Бирон жойга меҳмонга борсам ёки биронта даврада ўтириб қолсам гапирмасам бўлмайдиган гап бўлса гапираман. Айтмасам ҳам бўлаверадиган гап учун оғзимни ортиқча ҳаракатга келтириб ўтирмайман.
Ортиқ Султонов: - Кўпинча Самарқандга боришимга тўғри келиб, таксига ўтирсам, ҳайдовчи ва ичидаги йўловчилар «Оҳ, бугун маза қилиб кетарканмиз-да» дейишади. Манзилга етиб, тушиб кетаётганимда эса «одам эмас экансиз-ку» деган гапни эшитаман. Камгапман.
- «Ҳандалак» тарқалаётган эмиш» деган миш-мишларда қанчалик жон бор?
Зокир Очилдиев: Ижодимизни бошлаётганимизда бир актёр йўналишида ижод қиладиган қизиқчилар кўп бўлгани учун оригинал йўлни, яъни икки актёр йўналишини танлаганмиз. Лекин Ортиқ ҳам, мен ҳам бемалол бир актёр йўналишида ижод қила оламиз. Баъзан бир кунда тўрт-бештагача жойларга тўйларга чақириб қолишади. Ўшанда иккимиз бирга бормасак ҳам бўлаверадиган жойларга якка-якка бориб хизмат қилиб келамиз. «Ҳандалак»чилар тарқаляпти-ёв» деган гап-сўзлар мана шунинг натижасида болалаган бўлса ажабмас.
Ортиқ Султонов: – Хабарингиз бўлса керак, ўзбек кулгисини жаҳонга олиб чиқишни мақсад қилиб қўйганмиз. Шу туфайли Москвага бир неча бор бориб келдим, концертлар қўйдик. Зокир рус тилида яхши гапиролмаслиги туфайли Москвада «Қаҳ-қаҳа» гуруҳидаги Болтавой (яъни Соҳибжон Ҳасанов, Д.Р) билан «Смеёмся по узбекски» номли концерт дастуримизни тақдим этдик. Лекин бу нарса «Ҳандалак» тарқалди, деган маънони англатмайди. Зокиржон билан йигирма йилдан буён биргамиз, худо хоҳласа бундан буёғига ҳам ҳамкорлигимиз давом этади.
- Мухлисларга тилакларингиз?
Зокир Очилдиев: Юртимиз тинч бўлсин, юртдошларимизнинг кўнгилларига ҳамиша кулги сиғсин. Кулгини қабул қилган юрак соғлом бўлади!
Ортиқ Султонов: - Хонадонларимизда ҳамиша тўй бўлсин!
Суҳбатдош Дилшода Раҳматова.
|
