Руҳшунослар ҳасадни бутун вужудни қамраб оладиган, ҳамма нарсани
куйдирадиган, биринчи навбатда, ҳасадгўйнинг ўз шахсиятини йўқ қилишга
қодир бўлган, шунингдек бу туйғуни туғдирган кишига бир талай
кўнгилсизликларни келтирадиган ҳиссиёт сифатида тавсифлашади. Ҳасад
осонлик билан лоқайдликка ҳам, нафратга ҳам айланиши мумкин. Охиргиси
ҳасадгўйнинг эмоционал ва жисмоний саломатлигига салбий таъсир қилиши
мумкин бўлган кутилмаган оқибатларга олиб келади. Ҳасад кишининг
хатти-ҳаракатини ўзгартиради, тунлари ухлашга қўймайди, уни баджаҳл,
асабий ва ғазабнок қилиб қўяди.
Сизни ҳам шу ҳиссиёт қамраб олдими? Бегоналарнинг ютуқларини
ўзингизники билан солиштириб кўриб, ўзингизни адолатсизларча хафа
қилинган ва хизматларингизга етарлича баҳо берилмаган деган хулосага
келган ҳолда, қаттиқ хафа бўлганмисиз? Бегоналарнинг муваффақиятини
ўзингизнинг шахсий мағлубиятингиз сифатида қабул қилганмисиз? Агар бу
саволларга "йўқ” жавобини берсак, ҳаммамиз муғомбирлик қилган бўламиз.
Ҳар биримиз ҳаётимизда бу кескин ҳисни туйганмиз, унинг тўсатдан пайдо
бўлиши ҳам ўзингизни юқори ахлоқий ва этик тамойилларга амал қилувчи
киши сифатида билишингизга мутлақо боғлиқ эмас. Ҳасад катализаторларини
узоқ вақт санаб ўтиш мумкин. Аммо унга ҳар доим фақат бир нарса замин
яратади – бу ҳаётдан қониқмаганлик.
Ҳасадни 3 турга ажратишади: вазиятга боғлиқ, турғун ва ҳамма нарсани чулғаб олувчи. Вазиятга боғлиқ ҳасад
тезда пайдо бўлади ва ўзидан кейин биз "ҳавас” деб атайдиган ўзига хос
таъмни қолдирган ҳолда шундай тезлик билан ўчади. Бу ҳиссиёт бизни олға
ҳаракат қилишга, ўзимиз устида ишлашга ва керакли натижаларга эришишга
мажбур этади. "Ҳавас” нормал ҳолат, уни қоралашмайди ва ундан
жирканишмайди, ахир у яхши натижаларни олиш мақсадини берувчи ўзига хос
рақобат механизми бўлиб хизмат қилади-да. Турғун ҳасад – бу шуурнинг ўйини эмас, балки бир талай салбий ҳис-туйғуларни келтириб чиқарувчи ҳиссиётдир. Ҳамма нарсани чулғаб олувчи ҳасад
– бу ақлни эгаллаб олувчи эҳтироснинг ўзи. Ҳасаднинг бу тури мияга
ўрнашиб қолган ғоялар, ҳасад объектига нисбатан нафрат ва реал
деструктив хатти-ҳаракатлар билан характерланади.
Ҳасаддан қандай халос бўлиш мумкин? Бу ҳолат, биринчи
навбатда, сизда ҳасад яшаб-гуллаётганини англашни талаб этади. Ушбу
фактни тан олиш – муваффақиятнинг ярми. Ўзингизнинг ўзингизга бўлган энг
катта, соф ва чин муҳаббатингизни бир эсланг ва ҳалокатли ҳиссиётнинг
шахсий оқибатлари ҳақида ўйлаб кўринг. Агар ҳис-туйғуларингизни ўз
вақтида назорат остига олмасангиз, уйқусизлик ва асабийликка дучор
бўласиз.
Ичингиздаги салбий ҳисларни бироз вақтга тийган ҳолда ҳасад
объектидаги минусларни топишга, унинг ҳаётидаги барча кўнгилсиз ва
мураккаб вазиятларни эслашга ҳаракат қилиб кўринг. Балки шунда сизга у
ҳақли равишда ютуққа эришгани ҳақидаги тушунча келар. Ўзингизнинг
орзуингиздаги мақсадларни эсланг ва ҳеч қачон уларни назардан қочирманг.
Агар сизда бахтли оила, фарзандлар ва чиройли уй ҳақидаги орзулар
устувор бўлса, танишингизни лавозимида кўтаришганида ёки у яна бир бор
ўрганиб олган бешинчи чет тили билан мақтанганида, ич-этингизни кемириб
ўтирманг. Агар сиз у ёки бу ютуққа ҳасад қилсангиз, шунчаки мақсадингиз
сари ҳаракат қилишни бошланг. Балки янги соҳада ундан ҳам каттароқ
муваффақиятларга эришарсиз.
Агар ўзингизга нисбатан ғалати қарашларни, уринишларингиз ва
ютуқларингиз борасидаги истеҳзоли гапларни эшитсангиз ва ҳаётингизни
бузишга ҳаракат қилишаётганини сезсангиз, унда бу ҳасад экани аниқ. Афсуски,
қаерда муваффақиятни байрам қилишса, у ерни ҳасадгўйлар четлаб
ўтишмайди. Ушбу ҳалокатли ҳиссиёт исталган кишини ўз домига тортиши
мумкин, шу боис ҳасадгўйларга нисбатан ҳимматли
